Inzichten
Een nieuwe architectuur voor de openbare ruimte
Om terug te keren naar het normale leven na de pandemie, moeten we ook het sociale leven weer opbouwen dat we gemist hebben tijdens de lockdown, een dimensie die een meerwaarde heeft vanuit collectief oogpunt en waarin de openbare ruimte de uitverkoren plek is om opnieuw te beginnen. En met dit voor ogen, komen buitenruimte en architectuur samen, in een combinatie van esthetiek en sociale betrokkenheid. Maar om de ruimtes in de openlucht opnieuw in te delen en vorm te geven, moeten we eerst begrijpen hoe de verhouding tussen “architectuur en openbare ruimte” verandert; dit proces is al op gang en zal het collectief, in de nabije toekomst, meenemen naar een nieuwe definitie van het normale leven: laten we ontdekken hoe, aan de hand van een aantal emblematische voorbeelden.
Architectuur en openbare ruimte: het manifest van architecten, stedenbouwkundigen, landschapsontwerpers en ecologen
Deze nieuwe start focust op een gemeenschapsleven gericht op buiten leven, waarbij de verhouding tussen architectuur en openbare ruimte een nieuwe hoofdrol inneemt in een traject van collectief bewustzijn en verantwoordelijkheid. Een weg die de Nationale Raad van architecten, stedenbouwkundingen, landschapsontwerpers en ecologen heeft ingeslagen via een partecipatietraject: zo is een manifest geboren dat in tien punten de formule voor verandering samenvat. Na de pandemie wordt de wereld van ontwerpers ertoe opgeroepen om een nieuw concept van de leefruimte, van de openbare ruimte en van de stedelijke dynamiek te ontwikkelen; deze uitdagende taak is niet alleen weggelegd voor architecten, maar ook voor de gemeenschap, in het teken van het maatschappelijk engagement.Een filosofie die ook het idee van de duurzame architectuur met zich meedraagt, die een helend effect zal hebben en de negatieve effecten van de pandemie aan het openbare leven zal verzachten; deze zienswijze staat niet ver van de methode gevolgd door Michael Murphy, architect en uitvoerend directeur van de MASS Design Group, die vanaf het begin van zijn carrière een aanhanger is geweest van een concept dat zich baseert op “bouwen om te genezen”.
Architectuur met een gezond effect: het voorbeeld van Michael Murphy
Volgens Michael Murphy vormt de therapeutische kracht van het maatschappelijk engagement de grondslag van de verhouding tussen architectuur en openbare ruimte. De Amerikaanse architect heeft deze denkwijze toegepast in verschillende gemeenschappen in Rwanda, in Haïti en in Malawi. Murphy heeft, in navolging van de architect Bruce Nizeye, in deze gebieden alles ingezet op het idee van “lokaal bouwen”, wat niet alleen een investering is in de plek waar men werkt maar ook van respect getuigt voor deze plek, hetgeen zich op lokaal niveau vertaalt in meer werkgelegenheid, gebruik van regionale middelen en het bieden van opleiding.In contact met de natuur: de “Community classroom” van het bureau O’Donnell Brown
Architectuur, duurzaamheid, gemeenschap: de leer van de post-pandemische periode kan inspiratie putten uit de “Community classroom”, wat letterlijk het gemeenschapslokaal betekent. Op dit idee baseert zich dan ook de houten structuur te midden van de natuur, ontwikkeld door het bureau O’Donnell Brown in Glasgow met het oog op een nieuwe start voor een van de sectoren van de samenleving die het meest getroffen is door de effecten van de lockdown. Het project dat eind 2019 in het leven werd geroepen, heeft een nieuwe betekenis aangenomen als gevolg van de losbarsting van corona in Europa: velen die gedwongen waren thuis te blijven vanwege Covid-19, werden geconfronteerd met bepaalde aspecten van hun dagelijks leven. En zo heeft het idee van het gemeenschapslokaal zich in een concrete oplossing getransformeerd, in antwoord op de noodzaak om de relatie tussen architectuur en openbare ruimtes te herzien. Zoals ook de medeoprichter van het bureau, de architect Jennifer O’Donnell benadrukte, “zal het steeds meer van belang worden dat er ruimtes worden ingericht die in contact staan met de natuur, plekken die ertoe in staat zijn om de gemeenschap weer te herbouwen”. Volgens O’Donnell, hoeven we niet per se in een traditioneel klaslokaal te zitten om te kunnen leren, zoals ook het thuisonderwijs van de afgelopen maanden ons leert; daarnaast kan in de openlucht studeren zelfs het leerpotentieel vergroten.De toekomst van het sociale leven beweegt zich richting een steeds meer osmotische verhouding met het groene element: een concept waarin de overgang tussen binnen en buiten steeds interessanter en waardevoller wordt, zoals ook de stijl van Corradi laat zien.
De architectuur wijst de weg naar een nieuwe collectieve ruimte
De toekomst van de collectieve ruimtes lijkt dus steeds groener te worden, waarin betrokkenheid en gemeenschappelijke waarden centraal staan: het post-pandemische sociale leven zal een nieuwe betekenis krijgen en op ondubbelzinnige manier gelijkstaan aan collectieve verantwoordelijkheid. In dit opzicht zal de architectuur de drijvende kracht zijn om deze verandering te bewerkstelligen in het teken van helen en delen. Een concept dat Corradi met overtuiging deelt, en wat ook de reden is waarom wij al op weg zijn naar de toekomst.Is de maatschappij klaar voor deze nieuwe vorm van sociale betrokkenheid?